Prawa dziecka w świetle polskich przepisów
Orzeczenie rozwodu pociąga za sobą konieczność rozstrzygnięcia o władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi. W takich sytuacjach pojawia się pytanie, czy sąd uwzględnia wolę dziecka z kim chce zamieszkać po rozwodzie, czy też kieruje się innymi przesłankami? Jeśli tak, to od jakiego wieku dziecko może decydować o sprawach dla niego istotnych?
Według polskich przepisów (art. 216(1) kpc) sąd wysłucha dziecko, jeżeli stan jego zdrowia oraz stopień dojrzałości na to pozwala. Użycie kryterium ,,dojrzałości” pozwala sądowi na wysłuchanie dziecka niemal w każdy wieku.
Jak wygląda słuchanie dziecka?
W sprawie rozwodowej teoretycznie dziecko ma możliwość wypowiedzenia swojego zdania w trzech momentach:
- podczas wywiadu kuratorskiego,
- w czasie badania psychologicznego (OZSS),
- w ramach wysłuchania przez sąd.
Każda z tych sytuacji rządzi się innymi prawami.
Podczas wywiadu kuratora, który przeprowadzany jest w miejscu zamieszkania dziecka, kurator powinien porozmawiać z dzieckiem o jego aktualnej sytuacji oraz zapytać, z kim chce zamieszkać po rozwodzie. Jeżeli sytuacja wychowawcza dziecka wzbudzi obawy kuratora, powinien on zasygnalizować je sądowi ze wskazaniem o konieczności ewentualnego przeprowadzenia opinii w OZSS.
Badanie w OZSS obejmuje rodziców i dzieci. W wyniku kilkugodzinnych badań biegli wydają opinię. Wnioski końcowe zawarte w opinii mogą mieć decydujące znaczenie dla decyzji podjętej przez sąd.
Jeżeli strony o to wnioskują lub jeśli sąd sam widzi taką potrzebę, może zarządzić wysłuchanie dziecka. Wysłuchanie ma formę rozmowy sędziego z dzieckiem bez obecności innych osób. Wysłuchanie dziecka zawsze dotyczy okoliczności związanych z wykonywaniem władzy rodzicielskiej, relacji dziecka z rodzicami oraz innymi członkami rodziny.
Wysłuchanie to nie przesłuchanie
Pamiętaj, że wysłuchanie dziecka nie jest tożsame z jego przesłuchaniem w charakterze świadka. Dziecko występujące w charakterze świadka zeznaje na inne okoliczności ważne w sprawie rozwodowej np. związane z ustaleniem winy za rozpad pożycia małżeńskiego.
We wpisie ,,czy dziecko może być świadkiem” znajdziesz więcej informacji na temat możliwości przesłuchiwania dziecka w charakterze świadka, a o innych dowodach w sprawie rozwodowej przeczytasz tu.
Prawo dziecka w świetle orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Poszanowanie prawa dziecka do decydowania o swoim losie znaleźć można w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W ostatnim orzeczeniu Trybunał uznał, że odmowa przekazania trzynastoletniego dziecka pod pieczę ojca dlatego, że dziecko nie chciało z nim zamieszkać, nie stanowiła naruszenia prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego ojca. Ojciec dziecka domagał się wydania dziecka spod opieki dziadków, gdzie dziecko przebywało od paru lat. Dziewczynka nie wyraziła jednak woli zamieszkania z ojcem i deklarowała, że chce pozostać u dziadków. Po sprawdzeniu, że dziadkowie zapewniają wnuczce odpowiednie warunki wychowawcze i materialne rosyjski sąd oddalił żądanie ojca.
Europejski Trybunał Praw Człowieka nie dopatrzył się w orzeczeniu rosyjskiego sądu naruszenia prawa ojca do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego.
Trybunał orzekł nadto, że ojciec poprzez brak starań o zachowanie więzi emocjonalnej z córką sam przyczynił się do ich osłabienia. (Khusnutdinov i X. przeciwko Rosji – wyrok ETPC z dnia 18 grudnia 2018 roku, skarga nr 76598/12)
Cytowane orzeczenie potwierdza, że polskie sądy powinny respektować prawo małoletniego do współdecydowaniu o swoich sprawach w szczególności tak istotnych jak to z kim zamieszka po rozwodzie.
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }