Dzieci nie powinny być angażowane w konflikty rodziców. Powyższa reguła dotyczy relacji domowych, ale znalazła też odzwierciedlenie w prawie procesowym. Jej konsekwencją jest zakaz przesłuchiwania dzieci w charakterze świadków w sprawach rozwodowych rodziców.
Zakaz występowania dzieci w charakterze świadków nie oznacza, że dzieci nie mają prawa do wyrażenia własnego zdania w sprawach, które ich dotyczą. Dziecko ma prawo do wyrażenia swojego zdania i poszanowania jego woli. Decyzje dziecka, o ile są rozsądne, powinny być respektowane przez dorosłych, czyli m.in. przez sądy i rodziców.
Niejednokrotnie moi klienci twierdzą, że dziecko wręcz nalega, aby mogło przedstawić w sądzie swoje zdanie. Muszę przyznać, że to właśnie relacje dzieci najczęściej zapadają mi w pamięć jako najbardziej szczere i emocjonalne kroniki wydarzeń rodzinnych.
Dziecko jako świadek
Dla samych zainteresowanych, czyli dzieciaków, szczególnie istotne jest wysłuchanie ich zdania przed ustaleniem, z kim będzie mieszkać lub jak ma kontaktować się z drugim z rodziców. Ponieważ rodzice często przedstawiają zgoła odmienne stanowiska o rzekomej woli dzieci, takie twierdzenia powinny być zweryfikowane przez sąd w drodze wysłuchania dziecka.
Czytaj też koniecznie: czy dziecko zdecyduje z kim zamieszka.
Wysłuchanie dziecka nie jest tym samym co przesłuchanie świadka. Świadek zeznaje na sali rozpraw, w obecności sądu, stron i ich pełnomocników, jest pouczony o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, każda z osób obecnych na sali ma prawo zadawania mu pytań, a z przesłuchania sporządzony jest protokół (obecnie w formie nagrania). Nawet dla dorosłych osób składanie zeznań jest sytuacją stresującą. Świadek często nie wypowiada się swobodnie bo jest zdenerwowany, waży każde słowo i ma poczucie odpowiedzialności za swoje zeznania.
Zeznanie w sądzie bywa też powodem dodatkowego skonfliktowania ze stronami postępowania; w przypadku dziecka to konflikt z jego rodzicem, a przecież zaangażowania dzieci w konflikt należy unikać. O tym czy prawo dopuszcza możliwość przesłuchiwania dzieci możesz przeczytać też we wpisie czy dziecko może być świadkiem.
Wysłuchanie dziecka przez sąd
Po to, aby dzieci mogły zabrać głos we własnych sprawach, stworzono instytucję wysłuchania dziecka.
Jak wygląda wysłuchanie dziecka? Przede wszystkim odbywa się poza rozprawą. Rodzic, pod którego pieczą dziecko się znajduje jest zobowiązany przyprowadzić dziecko do sądu, ale żadne z rodziców nie może być obecne podczas wysłuchania dziecka. Wysłuchanie odbywa się w przyjaźnie zaprojektowanym pokoju przesłuchań.
Jeżeli dziecko ma mniej niż 10 lat, wysłuchanie może odbywać się w obecności psychologa. Jeżeli zachodzi taka potrzeba np. z powodu problemów emocjonalnych, również starsze dzieci mogą być wysłuchane w obecności psychologa. Generalnie rozmowę prowadzi sędzia prowadzący sprawę.
Szczegółowy przebieg wysłuchania zależy od decyzji sędziego, powinno ono jednak mieć przyjazny przebieg i absolutnie nie stresować dziecka. Z przebiegu rozmowy nie sporządza się protokołu, a jedynie notatkę. Rodzice nie dowiedzą się zatem jakie konkretnie pytania padły i jakie były odpowiedzi. Notatka obrazuje jedynie ogólne wnioski wynikające z wysłuchania dziecka.
Pod nieobecność rodziców dzieci z reguły są szczere w swoich wypowiedziach, zwłaszcza jeśli uprzednio uzyskają zapewnienie o zachowaniu tajemnicy. Takie wysłuchanie jest bardzo istotnym środkiem pozwalającym na uwzględnienie woli dziecka w decyzjach podejmowanych przez sąd.
Dziecko w sprawie rozwodowej – kurator
Wysłuchanie nie jest oczywiście jedynym sposobem na poznanie opinii dziecka. W każdej sprawie rozwodowej przeprowadzany jest też wywiad kuratora. Kurator również powinien rozmawiać z dziećmi i zrelacjonować wynik tej rozmowy w swoim wywiadzie.
W wielu sprawach rozwodowych przeprowadzane są badania przez Opiniodawcze Zespoły Sądowych Specjalistów lub przez biegłych psychologów. Przeprowadzenie takiego badania nie wyklucza wysłuchania dziecka.
Instytucja wysłuchiwania dziecka przyjęła się w praktyce sądowej, co należy dobrze ocenić ponieważ stwarza możliwość poszanowania decyzji podejmowanych przez dzieci.
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }